عنوان : کارکرد های هیکی ته و تسوریته در اجرای ناگه وازا

گزینش متون و ترجمه : مفید علیزاده

منابع: Judo Information site    

«Preparatory Moves for Judo Nagewaza» - by Elie A. Morrell

مفاهیم :

هیکی ته به معنای دستی است که عمل کشش را انجام می دهد و نوعاً در هنگام کومی کاتا، همان دستی است که آستین را می گیرد. هیکی ته دارای کارکردهای زیر است:

-        حرکت کششی برای شروع کوزوشی و پرتاب حریف

-        مهار بازوی خارجی حریف در جریان پرتاب

تسوریته به معنای دستی است که عمل بلند کردن را انجام می دهد و نوعاً هنگام کومی کاتا همان دستی است که یقه را می گیرد. تسوریته دارای کارکرد های زیر است:

-        حرکت دادن نیم تنه حریف برای برهم زدن تعادل

-        مهار بدن حریف در جریان اقدام به پرتاب

یادآوری این نکته مهم است که عمل پرتاب تعیین می کند کدام دست هیکی ته و کدام دست تسوریته باشد. به عبارت دیگر، تسوریته و هیکی ته در وضعیت دفاعی به طور مدام جابجا می شوند بدون آن که شما گارد خود را تغییر داده باشید.

«الی ای. مورل» - دارای دان هشت و عضو فدراسیون جودوی ایالات متحده امریکا - در مقاله ای با عنوان «حرکات مقدماتی برای اجرای فنون ناگه وازا» در خصوص وظایف و جایگاه تسوریته و هیکی ته چنین می گوید:

در واقع، تنوع قرار دادن هیکی ته و تسوریته بر روی لباس حریف بی شمار است. تسوریته در رابطه با مکان و چگونگی گرفتن لباس اوکه تنوع بیشتری در مقایسه با هیکی ته دارد، ولی هیکی ته معمولاً گرفتن نقطه ای از آستین اوکه است.

شکل استاندارد یا بهترین حالت کومی کاتا گرفتن آستین حریف در ناحیه زیر آرنج (خواه چپ، خواه راست) با یک دست و گرفتن بالای یقه لباس حریف (خواه چپ، خواه راست) با دست دیگر است. این همان شکل معمول و طبیعی کومی کاتا طبق قوانین مبارزات توصیف شده به وسیله «فدراسیون بین المللی جودو» (IJF) محسوب می شود.

به موجب قوانین (IJF)  یک کومی کاتای مرسوم و معمول شامل گرفتن طرف راست جودوگی حریف (خواه آستین، یقه، ناحیه سینه، بالای شانه یا پشت آن) با دست چپ و گرفتن طرف چپ جودوگی حریف (خواه آستین، یقه، ناحیه سینه، بالای شانه یا پشت و همواره بالای کمربند) با دست راست است.

تعاریف بالا تنها با هدف ارائه اطلاعات ذکر شده است ولی مقاله حاضر قصد طرح این نکته را دارد که چگونه یک کومی کاتای استاندارد متاثر از تغییر گارد گیری از سوی توری است و در عین حال، ملزومات یک کومی کاتای مرسوم و معمول را حفظ می کند.

در خصوص هیکی ته و تسوریته توصیف هایی وجود دارند، ولی باید دانست که این توصیفات با تمام پرتاب های جودو صدق نمی کند. در بخش های بعدی همین مقاله، تعدادی از فنون خاص پرتابی فهرست شده اند که هرگز از مفهوم هیکی ته و تسوریته استفاده نمی کنند.

هیکی ته برای انتقال تنش به مفصل شانه اوکه استفاده می شود. این اقدام اگر به درستی از سوی توری اجرا شود منجر به چرخش اوکه از بالای شانه توری در هنگامی می شود که با تسوریته همراه باشد. به طور کلی، بهترین حالت کشیدن بازوی اوکه در لحظه نخست باید به صورت افقی و موازی با سطح تاتامی انجام شود. برخلاف عقیده عموم، بالابردن بازوی اوکه فراتر از سطح افق و به سمت بالا کشیدن آن باعث بلند کردن حریف نمی شود. اندکی بالابردن بازوی اوکه شاید ورود به فن پرتابی را تسهیل کند، ولی عمل بلند کردن از آن حاصل نمی شود. اگرچه هیکی ته به معنای دستی است که عمل کشش را انجام می دهد ولی به خاطر داشتن این نکته مهم است که کشش کلی هنگامی حاصل می شود که توری از بالا تنه خود همزمان با هیکی ته استفاده کند که معمولاً به صورت چرخش بالا تنه صورت می گیرد.

استفاده از تسوریته بسته به نوع پرتاب متغیر است. قدرتمتد ترین وضعیت تسوریته هنگامی است که آرنج توری به سینه حریف چسبیده باشد و دست نیز مستقیماً بالای آن قرار گیرد. ضعیف ترین وضعیت تسوریته زمانی است که بازو به طور کامل کشیده باشد که دست در این وضعیت توانایی بلند کردن را ندارد.

هر زمان که توری موقعیت تسوریته را از یقه به مکان دیگری تغییر دهد که مطابق با قوانین یقه گیری مرسوم باشد، باید از مزایا و مضرات ناشی از جایگاه جدید تسوریته اطلاع داشته باشد. هر تسوریته دارای مزایا و مضرات خاص خود است. معمولاً پرتاب هایی که توری انجام می دهد، تعیین می کنند که اقدام به تسوریته چگونه باشد. جودوکاران صاحب تجربه هنگامی اقدام به تغییر تسوریته می کنند که مزایای آن از مضراتش بیشتر باشد. اکثر جودوکاران در زمان مبارزه معمولاً جایگاه تسوریته را بسیار بیشتر از جایگاه هیکی ته تغییر می دهند.

براساس تحقیقات انجام شده به وسیله الی مورل، چهارده فن پرتابی رسماً شناخته شده به وسیله کودوکان وجود دارد که از ترکیب سنتی هیکی ته و تسوریته تعریف شده در بالا پیروی نمی کند. اگرچه ممکن است از کشش و بلند کردن در جریان اجرای این فنون استفاده شود، ولی این اقدام متفاوت از شکل متعارف استفاده از دست ها مطابق با یقه گیری کلاسیک آستین و یقه است.

این 14 فن که در آنها هیکی ته و تسوریته به صورت متفاوت اعمال می شود، از قرار زیر هستند:

سوکویی ناگه، موروته گاری، کوچیکی تائوشی، کیبی سو گائشی، اوبی اتوشی - از دسته ته وازا

اوتسوری گوشی، اوشیرو گوشی، داکی آگه - از دسته کوشی وازا

کو اوچی گاری، او اوچی گاری - از دسته آشی وازا

اورا ناگه، تاوارا گائه شی - از دسته مائه سوتمی وازا

یوکو گوروما، داکی واکاره- از دسته یوکو سوتمی واز